Όλα κάπως ξεκινούν
Τα δεδομένα που έχουμε σήμερα για την αγορά, μόνο ευχάριστα δεν είναι… ή τουλάχιστον δεν φαίνεται η καλή πλευρά.
Βέβαια, όπως σχεδόν σε όλο το δυτικό κόσμο, όσον αφορά το κοινωνικό status, έτσι και η παγκόσμια αγορά επηρεάζονται από παράγοντες που, σε πρώτο χρόνο τουλάχιστον, οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις δεν φαίνεται να μπορούν να επηρεάσουν, άμεσα και σε μεγάλο βαθμό. Θα μπορούσαν όμως να επηρεάσουν την τοπική αγορά στην οποία απευθύνονται, και το «επιχειρηματικό οικοσύστημα» στο οποίο κινούνται, κι έτσι ίσως να μετρίαζαν και τις όποιες απώλειες έχει προκαλέσει αυτή η κατάσταση.
Αν υποτεθεί ότι μπαίνουμε στον «πειρασμό» να δώσουμε την καλύτερη ερμηνεία, για το τι ακριβώς σημαίνει ο όρος, επαγγελματικές σχέσεις, το πιό πιθανό είναι να βρεθούμε σε ένα αχανές πεδίο ορισμών ή εννοιών, που ναι μεν, θα είναι όλες ή σχεδόν όλες ακριβείς, αλλά από την άλλη, αυτή η «ακρίβεια» θα είναι πιθανότατα πλαισιωμένη, κυρίως, από την παράμετρο του χρόνου, που όρισε το τοπίο μιας επαγγελματικής σχέσης, και που είναι επίσης πιθανό, να την φέρνει σε αντίθεση με κάποιες άλλες, ίδιου αντικειμένου επαγγεματικές σχέσεις, αλλά σε διαφορετική χρονική στιγμή!
Φυσικά και δεν είναι ακυρωτικό αυτό, κι ας δίνει αυτή την εντύπωση, γιατί προϊόντος χρόνου, οι επί μέρους συνθήκες αυτών των επαγγελματικών σχέσεων λογικό θα ήταν, να είναι συνυφασμένες και με το προφίλ της εποχής όπου εξελίσσονταν, με το «ήθος» της εποχής αυτής και κυρίως με την δυναμική και τις ανάγκες της αγοράς της συγκεκριμένης εποχής …που επί της ουσίας όριζαν και το κοινωνικό status την συγκεκριμένη περίοδο!
Ένα παράδειγμα που θα μπορούσε να μας δώσει μια τέτοιου είδους τεκμηρίωση, θα μπορούσε να είναι και το επάγγελμα του τσαγκάρη.
Η ιστορία της υπόδησης, θα μπορούσε κάλλιστα να είναι παράλληλη με την ιστορία της αγοράς, αλλά και του πολιτισμού μας, πολύ πριν ακόμα, και αυτής της εποχής του χρυσού αιώνα του Περικλέους. Ο σανδαλοποιός γενικά, ήταν από τα επιφανή μέλη της Αθηναϊκής κοινωνίας, αλλά και της κάθε επί μέρους κοινότητας στον υπαρκτό τότε κόσμο! Η σχέση του με το «κοινό» του, ήταν σαφής και καθορισμένη. Το ίδιο και το μήνυμα που «εξέπεμπε» στο κοινό του, και φυσικά το κοινό αυτό, που ελάμβανε το μήνυμα του με ακρίβεια. Η αξιοπιστία, η συνέπεια, η ποιότητα και η προσωπική επαφή του σανδαλοποιού – τσαγκάρη της εποχής, προς τους βοηθούς του, τους προμηθευτές του, αλλά και με τους πελάτες του, συνέθεταν τις επαγγελματικές σχέσεις του, που ήταν καθοριστικές για την επαγγελματική του πορεία και εξέλιξη, και σε εκείνη, αλλά και σε κάθε περίοδο, που υφίστατο αυτό το επάγγελμα!
Από την άλλη η πρόοδος του ανθρώπου στοιχειοθετούσε και τις αξίες που διέπονταν την κάθε εποχή και παράλληλα, με την πάροδο του χρόνου, ο άνθρωπος ισχυροποίησε κάποιες από αυτές της αξίες, κατάργησε κάποιες άλλες ή δημιούργησε νέες, που τελικά θα διαμόρφωναν το πεδίο της κοινωνίας ή της αγοράς, και που θα καθόριζαν τελικά σε μεγάλο βαθμό. Αυτό βέβαια με την σειρά του, δημιούργησε και την ανάγκη αξίας για την δημιουργία και ενός κώδικα δεοντολογίας, και ειδικά στο κομμάτι που είχε να κάνει με βασικούς πυλώνες της κοινωνίας, της αγοράς και κυρίως των σχέσεων των επαγγελματιών, που θα αναπτύσσονταν μέσα σε αυτή!
…και κάπως συνεχίζουν
Στην διαδρομή του αυτή βέβαια ο τσαγκάρης, και βάσει των όρων υπερπροσφοράς της αγοράς, «καταργήθηκε» με την μορφή που υφίστατο!
Όλοι ή σχεδόν όλοι στον δυτικό κόσμο, μπορούσαν εύκολα πλέον να αγοράσουν καινούργια παπούτσια …θα μπορούσε μάλιστα κάποιος να ισχυριστεί, ότι τα παπούτσια αποτελούσαν και έναν «αφηρημένο» δείκτη αγοράς… σίγουρα όμως τα παπούτσια είχαν γίνει ήδη δείκτης μιας κοινωνίας!
Όταν όμως η αγορά, άρχισε να παρουσιάζει πάλι της γνωστές της κάμψεις, ο τσαγκάρης, στην Ελληνική αγορά τουλάχιστον, έκανε την επανεμφάνιση του, παίρνοντας όμως την μορφή του «τακούνι express», αλλά ακόμα και τότε η επαγγελματική – διαπροσωπική σχέση με τον πελάτη του, στηρίχθηκε κατά κύριο λόγο σε «θεσπισμένες» από την περίοδο του σανδαλοποιού αξίες, προσαρμοσμένες όμως στην μονάδα του χρόνου που όριζε πλέον αυτή η σύγχρονη αγορά …εξ ού και το express.
Η σταθερά όμως που χαρακτήριζε την βιωσιμότητα του κάθε επαγγελματία ήταν η ήδη θεσπισμένη, και διέπονταν από «κανόνες» και «νόμους», που είχαν ήδη ορισθεί, από την γέννηση σχεδόν του επαγγέλματος του σανδαλοποιού στο πεδίο της διαπροσωπικής – επαγγελματικής του επικοινωνίας, ορίζοντας και κατ΄επέκταση την επαγγελματική, με τους πελάτες ή τους βοηθούς του σχέση. Άσχετα αν αργότερα έγινε τσαγκάρης για να καταλήξει σε τακούνι «express”.
Αυτή δεν ήταν άλλη από έναν κώδικα Ηθικής και Δεοντολογίας.
Εννοείται όμως ότι στα «δύσκολα» της αγοράς δεν θα έφτανε μόνο αυτό πλέον για έναν επαγγελματία. Θα έπρεπε να ανατρέξει και σε κάτι πιο σταθερό που θα στήριζε πλέον και το κομμάτι της επικοινωνίας του με τον πελάτη του.
Η επικοινωνία δεν είναι μια θεωρητική έννοια. Οι αξίες μας αποτελούν τα «κρυμμένα κριτήρια», με τα οποία ερμηνεύουμε τις συμπεριφορές των ανθρώπων, καθώς και των καταστάσεων γύρω μας. Οι αξίες αναφέρονται σε κάποιο επιθυμητό τρόπο συμπεριφοράς, που οδηγεί τις κρίσεις, τις στάσεις και τις πράξεις μας. Είναι αναγκαίο να γνωρίζουμε τις προσωπικές μας αξίες, διότι έτσι μπορούμε να αξιολογούμε καλύτερα και τις επιλογές τις οποίες κάνουμε. Αυτές είναι που πέρα από την γνώση, του όποιου αντικειμένου, μπορούν να οδηγήσουν καθαρά στον προσανατολισμό των στόχων, στην προσαρμογή και την ευελιξία μας και εντέλει στα ζητούμενα αποτελέσματα.
Το «στίγμα» και η …διάκριση
Η μορφή …ή δυσμορφία, αν θέλεις, που έχει πάρει η σημερινή εικόνα της αγοράς, (για πολύ συγκεκριμένους λόγους που δεν είναι του παρόντος), οδήγησε σε μία στρέβλωση, το μεγαλύτερο μέρος του ανθρώπινου δυναμικού ως οικονομικούς πόρους …και όχι μόνο, και σε αντιλήψεις του στυλ: «Δε με ενδιαφέρει τόσο το είδος της δουλειάς που θα ασκώ, όσο το να κερδίζω πολλά χρήματα» …ή «Η δουλειά δεν είναι τίποτα άλλο, παρά ένας τρόπος για να κερδίζεις τη ζωή σου» …ή «Η επιτυχία σε μια δουλειά, κρίνεται μόνο από το πόσα χρήματα κερδίζει κανείς»
Προφανώς, τέτοιου είδους νοοτροπίες λειτουργούν ως παρθενογέννεση, σε μία αγορά που γεννήθηκε μέσω, μίας κατ’ αρχάς, «ένωσης» κάλυψης αναγκών από αγαθά, και στερούνται επί της ουσίας, αυτού που η ίδια η κοινωνία των ανθρώπων στην μακραίωνη ιστορία προόδου της, και δη σε πεδίο αγοράς είχε θεσπίσει. Την Επαγγελματική ηθική! …που δεν είναι απλώς μία συμμόρφωση προς νομικά, ρυθμιστικά, διαχειριστικά και επαγγελματικά πρότυπα, αλλά, κατά κύριο λόγο, είναι η ανάπτυξη της εργασιακής δράσης εντός κανόνων δικαιοσύνης, ακεραιότητας, ειλικρίνειας και σεβασμού.
Με την σειρά της η Επαγγελματική ηθική οδηγεί στην ακεραιότητα, την ανιδιοτέλεια και ειδικά στην αντικειμενικότητα, που έχει τόσο ανάγκη σήμερα η αγορά και κατ’ επέκταση οι επαγγελματικές σχέσεις και ειδικά στο πεδίο των μικρο-μεσαίων επιχειρήσεων.
«Επιλογή» προορισμού
Βέβαια λογικό είναι κάποιες από τις αξίες να μην παραμένουν σταθερές με το πέρασμα του χρόνου. Άλλωστε καθώς μεγαλώνουμε και ωριμάζουμε, οι αξίες που έχουμε αλλάζουν, και προσαρμόζονται, κάθε φορά στις συνθήκες της ζωής μας. Ταυτόχρονα, οι αξίες που έχουμε σε μια ορισμένη στιγμή της ζωής μας, ιεραρχούνται με βάση τη σημαντικότητά τους. Η ιεράρχηση αυτή πραγματοποιείται ανάλογα με την ηλικία, τις εμπειρίες και το περιβάλλον μέσα στο οποίο διαβιώνουμε.
Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει σωστή και λανθασμένη ιεράρχηση των αξιών μας, αρκεί βέβαια να είμαστε ξεκάθαροι και συνεπείς, ως προς το τι θεωρούμε σημαντικό κάθε φορά και τι ζητάμε να επιτύχουμε με τη στάση και τη συμπεριφορά μας, και πάντα εντός των ορίων δεοντολογίας, που έχει ήδη θέσει η εμπειρία της ιστορίας της ανθρώπινης προόδου. Αυτό βέβαια, όπως είναι φυσικό θα έχει και ως παρελκόμενο την επαγγελματική ηθική, ορίζοντας και ό,τι αφορά τις όποιες επαγγελματικές σχέσεις που θα μπορούσαν κάλλιστα να αποδειχθούν ένα πολύτιμο εργαλείο, για να επανέλθει επιτέλους και η αγορά, όσο το δυνατόν, στην κατάσταση υγείας που ήταν πριν τις «άστοχες επενδυτικές στρατηγικές», που βιώνουμε ως παγκόσμια αγορά πλέον σήμερα!
Η ήττα που έχουν υποστεί σήμερα, και σε παγκόσμιο επίπεδο oi μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις θα μπορούσε να συνοψιστεί στο εξής ερώτημα:
«Το Μήνυμα εστάλη …όμως ελήφθη;» …και η απάντηση ίσως να μπορούσε να έρθει, αν ο σημερινός επιχειρηματίας ρωτούσε τίμια τον εαυτό του:
– Ξέρεις ν’ ακούς;
– Μπορείς να συνειδητοποιήσεις έγκαιρα μια παρεξήγηση;
– Είσαι σε θέση ν’ αναγνωρίζεις τη γλώσσα της απάτης;
– Όταν «μιλάς» στην αγορά, η αγορά «καταλαβαίνει» αυτά που λες;
Τελικά όμως…
Η αγορά πάντα είχε την τάση να ανταμοίβει τις σωστές απαντήσεις!
Οι σωστές απαντήσεις όμως, είναι πάντα αποτέλεσμα σωστών ερωτημάτων, και τα σωστά ερωτήματα, όπως σε κάθε σχέση, έτσι και σ’ αυτή την περίπτωση, θέτουν το πλαίσιο για μια σωστή επαγγελματική σχέση. Είτε αυτή είναι σχέση επιχειρηματία – πελάτη, είτε εργοδότη – υφισταμένου, είτε σχέση μεταξύ συνεργατών.
Είναι οι σχέσεις αυτές, που ορίζουν τους στόχους, καταρτίζουν στρατηγικές, αναθέτουν ρόλους, και σε κάποιες παλιές, καλές εποχές, όριζαν ακόμα και το κοινωνικό-πολιτικό τοπίο!
Σίγουρα όμως είναι αυτές που, ακόμα και σήμερα, είναι σε απόλυτη αναλογία με το εκάστοτε ζητούμενο επιχειρηματικό αποτέλεσμα.