«Εν αρχή ην ο λόγος» …και πολύ σωστά υπάρχει αυτό το σημείο αναφοράς, για να έχουμε κι εμείς την δυνατότητα, «χοντρικά» κατ’ αρχάς, της αντίληψης του περιβάλλοντος μας, και κατ’ επέκταση, να ξαναανακαλύψουμε τους καλύτερους τρόπους, αλληλεπίδρασης μεταξύ μας, σε κάθε τομέα και έκφραση της ζωής μας, αλλά και σε προέκταση αυτού, να έχουμε και την δυνατότητα να ορίζουμε όρια και κανόνες κοινωνικής λειτουργίας προς το κοινό όφελος!
Αν αποπειραθούμε λοιπόν, να μπούμε στην διαδικασία της αναγκαιότητας της επιχειρηματικότητας στη ζωή μας, τότε στην θέση του «λόγου» μπαίνει παρελκόμενα και η έννοια της αγοράς. …απ’ όποια γωνία και να την δούμε!
Και λέγοντας απ’ όποια γωνία, εννοώντας ότι περιλαμβάνοντας και κάποιες λάθος οπτικές που σίγουρα “προστέθηκαν” στην πορεία, θα πρέπει να ανατρέξουμε στην αρχή του ορισμού της έννοιας αγορά, όπου ασφαλώς θα καταλήξουμε στην αρχαία Ελλάδα και ειδικότερα στην αγορά της αρχαίας Αθήνας!
Εκεί όπου, οι όποιες έννοιες και δρατηριότητες αναπτύχθηκαν, ο χώρος στον οποίο αναπτύχθηκαν, και η αλληλεπίδραση όσων κινήθηκαν σε αυτό το πλαίσιο, έδωσαν το αποτέλεσμα αυτής της σχέσης που ήταν, εκτός της οικονομικής, της πνευματικής και της πολιτιστικής άνθισης που χαρακτήριζε την πόλη-κράτος των Αθηνών και τον φωτισμό όλου του υπαρκτού τότε κόσμου, έδωσαν και την γέννηση αυτού, που σήμερα αποκαλούμε δυτικό πολιτισμό.
Κάθε λέξη λοιπόν κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσης της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει στην ουσία της, που θα μπορούσε σήμερα να είναι πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων, των τόπων και των εννοιών, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν σήμερα αντικείμενα ή καταστάσεις.
Εννοείται ότι από αυτόν τον κανόνα δεν θα μπορούσε να ξεφύγει και η ετυμολογία της λέξης αγορά, που καθόριζε όχι μόνο την χωρική περιγραφή της λέξης, αλλά και τις δραστηριότητες που διαδραματίζονταν στον συγκεκριμένο χώρο, και φυσικά στα αποτελέσματα όλων αυτών των δραστηριοτήτων που συνέβαιναν, για να καταλήξουμε σήμερα να σχηματίζουμε εικόνα για την αιτιολογία που αυτός ο χώρος, και που σε αυτόν συνέβαιναν όλα τα παραπάνω, έπρεπε να ονομασθεί αγορά.
Στην περίπτωση της αγοράς λοιπόν, όπως λέει και το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, είναι η απόκτηση αγαθών με καταβολή χρηματικού ποσού αναλόγου προς την αξία τους.
Η λέξη βέβαια παράγεται από το ρήμα «αγείρω», που σημαίνει συναθροίζω, άρα η αρχική της σημασία, ήταν ο τόπος συνάθροισης των πολιτών.
Ίδια καταγωγή έχουν και οι λέξεις «ομήγυρις», «πανήγυρις», αλλά και ο «αγύρτης»… Επίσης, «αγοραίος», για τους αρχαίους, ήταν βέβαια ο σχετιζόμενος με την αγορά, αλλά και ο χυδαίος…
Όταν λοιπόν συναντιούνται οι άνθρωποι, είτε συναλλάσσονται, οπότε έχουμε τη δεύτερη σημασία της λέξης αγορά, μετά την πρώτη που σημαίνει συνάθροιση, ως χώρος επιχειρηματικών δοσοληψιών, όπου οι άνθρωποι «αγοράζουν», είτε εκφράζουν τις απόψεις τους επί πολιτικών και κοινωνικών θεμάτων, οπότε «αγορεύουν», στην τρίτη σημασία της λέξης «αγορά», ως δημόσιος χώρος συζητήσεων.
Η Αρχαία Αγορά της Αθήνας λοιπόν, ήταν ο ανοικτός χώρος που σήμερα βρίσκεται εγγύτατα και βορειοδυτικά της Ακρόπολης.
Στην αρχαιότητα αποτελούσε το διοικητικό, φιλοσοφικό, εκπαιδευτικό, κοινωνικό, πολιτιστικό και κυρίως το οικονομικό κέντρο της πόλης.
Η μεγάλη ανοικτή πλατεία μαγνήτιζε τους Αθηναίους με διάφορες αφορμές: εμπόριο, εκλογές, διαβουλεύσεις, δίκες αλλά και θεατρικά δρώμενα, τελετές, στρατιωτικά γυμνάσια ή αθλητικοί αγώνες, όλα μπορούσαν να συμβούν στην Αγορά.
Εκτός από τον εμπορικό της χαρακτήρα, η Αγορά ήταν και ο τόπος στον οποίο οι αρχαίοι συζητούσαν τις πολιτικές εξελίξεις, τα κοινά, γνωρίζονταν και φιλοσοφούσαν, για να καταργηθούν, κάποιες φορές και κάποιες ανάγκες, για να εντοπισθούν κάποιες νέες και φυσικά να κλιθεί η αγορά να τις καλύψει.
Σήμερα, η γεωγραφική διάσταση της έννοιας «αγορά» έχει αλλάξει άρδην, καθώς μπορείς μια χαρά μέσω διαδικτύου, απομονωμένος στο σπίτι σου, και να αγοράσεις οτιδήποτε, και να αγορεύσεις σε παγκόσμιο ακροατήριο – εάν υπάρχει βέβαια έστω και ένας άνθρωπος που να δίνει την ελάχιστη προσοχή στο ιντερνετικό σου παραλήρημα.
Πάντως, οι αγύρτες και οι αγοραίοι δεν θα λείψουν ποτέ!
Από τότε βέβαια πέρασαν εικοσιπέντε αιώνες, αλλά αν εξαιρέσουμε την τεχνολογική ανάπτυξη, τα επαγγέλματα και οι δραστηριότητες που δραστηριοποιούνταν στην αρχαία Αθηναϊκή αγορά, είναι σχεδόν τα ίδια με αυτά που υπάρχουν και σήμερα! Η ειδοποιός διαφορά σε αυτή την περίπτωση, είναι ότι, οι βασικές έννοιες που συνέθεταν την τότε έννοια της αγοράς, οδηγούσαν την λειτουργία της ως αγορά, όριζοντας και κατ’ επέκταση το προφιλ της πολιτικής μίας κοινωνίας, που σήμερα είναι τουλάχιστον σε έκπτωση!
Οι διαφορές γίνονται εντονότερες, αν αναλογιστούμε ότι η τότε αγορά ενέπνεε έως και δημιουργούσε πολιτική, όχι μόνο εκείνη την περίοδο αλλά και τουλάχιστον 10 αιώνες αργότερα, όπου και άρχισαν να φαίνονται τα πρώτα δείγματα αλλοτρίωσης του πολιτικού λόγου και κατ’ επέκταση πράξης γενικά…
Και δεν αναφέρομαι μόνο στην, μετά από 14 αιώνες, αναφορά του Δάντη, στο επικό αφηγηματικό ποίημα του, της «Θείας Κωμωδίας», όπου κάνει σαφέστατη την ανάγκη ύπαρξης του ποιητικού λόγου στον πολιτικό λόγο, και που μέχρι τότε ήταν κυρίως παράγωγο κοινωνικών διαδικασιών, που είχαν το αποτύπωμα τους στην όποια αγορά υπήρχε στον τότε υπαρκτό δυτικό πολιτισμό!
Βέβαια καλό θα είναι κι εμείς να επικεντρωθούμε στο σήμερα, γιατί σήμερα αυτή η αλλοτρίωση είναι που έχει εγκαθιδρυθεί, πρώτα στον κοινωνικό ιστό, για να περάσει στην πολιτική και να καταλήξει στην αγορά.
Έτσι λοιπόν σήμερα η αγορά απλά, είναι όμηρος μίας πολιτικής, που σίγουρα δεν είναι παράγωγο της αγοράς …το αντίθετο μάλιστα!
Από την στιγμή λοιπόν που όσο αυτό εξελίσσεται, δημιουργεί και μία μονοπωλιακή τάση, που η εξέλιξη της δημιουργεί παράλληλα και την «ανάγκη» διόγκωσης, τότε το μόνο σίγουρο είναι, ότι το αποτέλεσμα τέτοιων οικονομικών πολιτικών, θα είναι στην καλύτερη περίπτωση η συρρίκνωση της αγοράς, αφαιρώντας δυνατότητες από τους μικρότερους αλλά ποιοτικότερους συντελεστές μιας τοπικής αγοράς, στην μεταφορά αυτών των δυνατοτήτων, των λειτουργιών και κυρίως του ρόλου της αγοράς στην κοινωνία, σε χέρια πολύ συγκεκριμένων παικτών, με μεγαλύτερη ποσοτική κάλυψη, που προέρχονται μεν από την «αγορά πολιτικής», αλλ’ ουδεμία σχέση έχοντες με την «πολιτική αγοράς».
Επί της ουσίας αυτό που συνέβαινε τότε είναι, ότι ενώ η αγορά από την στιγμή της γέννησης της ως «ανάγκης» για την κάλυψη των αναγκών της πόλης – κράτους της αρχαίας Αθήνας, λειτούργησε και αλγοριθμικά, όχι μόνο απλά για την ροή της οικονομίας μίας πόλης – κράτους, αλλά και ρυθμιστικά, ως το αίτιο δημιουργίας πολιτικών και κοινωνικών συνθηκών, που αφ’ ενός τα αποτελέσματα τους τροφοδοτούσαν και ανέπτυσαν την ίδια την λειτουργία της αγοράς, ως οικονομικού παράγοντα, και αφ’ ετέρου μέσω των πνευματικών και πολιτιστικών δρώμενων που συνέβαιναν ταυτόχρονα, επέκτεινε και τα όρια της αυτάρκειας σε όλους τους τομείς, που η αγορά επηρέαζε στην πόλη-κράτος, αποδεικνύοντας πλέον του λόγου το αληθές, με την περίφημη νίκη των Αθηναίων κατά των Σπαρτιατών.
Ήταν η πρώτη φορά άλλωστε, που το “ή τας ή επί ταν” απομυθοποιείται, οδηγώντας μία ισχυρότατη στρατιωτική δύναμη όπως η Σπάρτη, να υποκλιθεί μπροστά στο πνεύμα, την στρατηγική και την εφυία που γεννήθηκε μέσα στην ποιοτική, σε όλα τα επίπεδα, αγορά της αρχαίας Αθήνας.
Σίγουρα μέσα από την ιστορία του γένους των ανθρώπων, μπορούμε να δούμε και την ιστορία της αγοράς.
Αυτή η ιστορία ξεκινάει από την στιγμή που δημιουργείται και η ανάγκη της κάλυψης των αναγκών των μελών, που απαρτίζουν τις κοινότητες των ανθρώπων.
Στην αρχή λοιπόν, όπως ήταν φυσικό, «εκφράστηκε» με την ανταλλακτική μορφή οικονομίας, όπου όσο ανέβαινε το επίπεδο του πολιτισμού, αναβάθμιζε και η αγορά τους τρόπους και τους όρους λειτουργίας της.
Η εξέλιξη της αγοράς μάλιστα απεικονίζεται και στην αγορά της πόλης – κράτους των Αθηνών, όπου παράλληλα με την γέννηση του πολιτισμού, γεννιόντουσαν και μία σειρά επαγγελμάτων όπως βαφείς, παπουτσήδες, αμαξηλάτες, ζαχαροπλάστες, μαρμαράδες, υφαντουργοί κλπ, δηλαδή επαγγέλματα που υφίστανται μέχρι σήμερα, επαγγέλματα που πρόσθεσαν και την υπαλληλική ιδιότητα στις μέχρι τότε γνωστές λειτουργίας της αγοράς, και μάλιστα ανάμεσα στα άλλα έπαιζαν και χρηματιστήριο! …αφού αυτό σήμερα που ορίζεται ως «παράγωγα» …το είχε επινοήσει ο Θαλής ο Μιλήσιος.
Βέβαια, μην φανταστούμε ότι πήγαιναν και στην Σοφοκλέους..! αλλά τέλος πάντων, η εικόνα λειτουργίας της τότε αγοράς, και τηρουμένων των αναλογιών, δείχνει πολύ καλύτερη από την εικόνα που έχει η σημερινή αγορά …και κάτι σημαίνει αυτό τελικά!
Συνεχίζεται…
