Τα σχήματα είναι τα δομικά στοιχεία για όλα όσα βλέπουμε. Οι περισσότεροι εικαστικοί καλλιτέχνες μαθαίνουν πρώτα πώς να σχεδιάζουν μέσα από την κατασκευή ή να διασπούν εικόνες σε βασική γεωμετρία. Όντως! …αλλά τα σχήματα είναι κάτι περισσότερο από πρακτικά εργαλεία κι αυτό γιατί οι έννοιές τους, είναι αυτές που επιτρέπουν στους σχεδιαστές να επικοινωνούν οπτικά.

Αυτό μερικές φορές ονομάζεται γλώσσα σχήματος ή ψυχολογία σχήματος. Μαζί με τα άλλα στοιχεία του σχεδιασμού, τα σχήματα επιτρέπουν στους σχεδιαστές να μεταφέρουν χαρακτηριστικά και συναισθήματα με μη λεκτικό τρόπο.
Η αδυναμία κατανόησης της σημασίας των σχημάτων μπορεί να οδηγήσει σε αυθαίρετα ή ασαφή μηνύματα.
Ας δούμε λοιπόν πως μπορούμε να χρησιμοποιήσετε την έννοια των σχημάτων στο σχεδιασμό.

Οι διαφορετικοί τύποι σχημάτων

Δεδομένου ότι όλη η ορατή ύλη, στο περιεχόμενο της, έχει από ένα σχήμα, ο τεράστιος αριθμός πιθανών σχημάτων και νοημάτων μπορεί να φαίνεται ότι δεν τελειώνει.
Αυτός είναι κι ο λόγος για τον οποίο είναι χρήσιμο να ταξινομούμε σχήματα σε γενικές κατηγορίες.
Κάποιοι από τους συνήθεις τύπους σχημάτων είναι:

Απλά και σύνθετα

Τα απλά σχήματα, μερικές φορές ονομάζονται πρωτόγονα, και είναι οι θεμελιώδεις γεωμετρικές μορφές όπως τετράγωνα, τρίγωνα και κύκλοι. Αυτό περιλαμβάνει επίσης τις αντίστοιχες τρισδιάστατες μορφές τους – κύβους, κυλίνδρους, κώνους και σφαίρες.
Τα σύνθετα είναι μεγαλύτερα και πιο πολύπλοκα σχήματα, που έχουν στη σύνθεση τους από λίγα, έως αρκετά απλά σχήματα.

Οργανικά και γεωμετρικά

Τα οργανικά σχήματα είναι εκείνα που εμφανίζονται τακτικά στη φύση, όπως ένα άκρο δέντρου ή μια κεκλιμένη πλαγιά. Τείνουν να είναι καμπύλα, αποτελούμενα από πιο χαλαρές γραμμές και είναι λιγότερο συμμετρικά από τα απλά ή τα σύνθετα γεωμετρικά σχήματα.

Αφηρημένα και μη αφηρημένα

Τα αφηρημένα σχήματα, ενώ συχνά είναι γεωμετρικά και σύνθετα, τείνουν να λειτουργούν ως συμβολική αναφορά.
Συνήθως αυτά έρχονται με τη μορφή εικονιδίων, όπως τα αφηρημένα ανθρωποειδή που χρησιμοποιούνται σε πινακίδες. Συνήθως καταλαβαίνουμε αμέσως την έννοια που αντιπροσωπεύει το σχήμα, κυρίως λόγω της εξοικείωσής μας με το σύμβολο.

Σε απλά σχέδια, τα σχήματα ορίζονται συνήθως με περίγραμμα ή χρώμα.
Στην πραγματική ζωή, τα σχήματα ορίζονται από το φως και τη σκιά και οι ζωγράφοι χρησιμοποιούν συχνά αυτήν την προσέγγιση για μία τρισδιάστατη ρεαλιστική εικαστική μεταφορά.
Ακόμα και αντικείμενα που δεν συνδέονται μπορούν να σχηματίσουν ενοποιημένα σχήματα.
Το πιο προφανές παράδειγμα είναι ένα κείμενο!
Ακόμα και αν τα γράμματα είναι ξεχωριστά, μια ολόκληρη παράγραφος μπορεί να σχηματίσει ένα ενιαίο σχήμα λόγω των αρχικών σχεδίων, της εγγύτητας και της αντίθεσης.
Μια ευθυγράμμιση του κειμένου θα δημιουργήσει τετράγωνα παραγράφων, ενώ μια στοίχιση στο κέντρο θα δημιουργήσει ένα οργανικό σχήμα ελεύθερης ροής.

Οπότε τώρα που καταλαβαίνουμε τις διαφορετικές μορφές που μπορούν να πάρουν τα σχήματα, ας δούμε και τις έννοιές τους.

Η έννοια των γεωμετρικών σχημάτων

Τετράγωνα

Ενώ τα σχήματα γενικά είναι τα δομικά στοιχεία του οπτικού κόσμου, τα τετράγωνα (και τα ορθογώνια) είναι κυριολεκτικά μπλοκ. Ως εκ τούτου, τα συνδέουμε συνήθως με τη σταθερότητα.
Μας θυμίζουν ουρανοξύστες και ψηλά κτίρια, ειδικά όταν στοιβάζονται. Τείνουν επίσης να υπονοούν βάρος και ακινησία. 
Ομοίως, ένας χαρακτήρας με τετράγωνους ώμους ή το πάνω μέρος του σώματος του, μπορεί να εμφανιστεί ως ισχυρός, επιβλητικός ή αμετακίνητος.
Όσον αφορά την προσωπικότητα που θα μπορούσαν να εκφράζουν, τα τετράγωνα μπορούν να συνεπάγονται τόσο αξιοπιστία όσο και αυστηρότητα.

Η έννοια των τετραγώνων

• Σταθερότητα
• Ακαμψία
• Βαρύτητα
• Αξιοπιστία
• Δύναμη
• Σοβαρότητα

Κύκλοι

Οι κύκλοι είναι σχεδόν πάντα το αντίθετο των τετραγώνων. Η στρογγυλότητά τους υποδηλώνει ότι είναι πάντα εν κινήσει και είναι δύσκολο να εντοπιστούν.
Όπου τα τετράγωνα είναι ισχυρά σαν τούβλα, οι κύκλοι μπορεί να είναι ελαφροί σαν φυσαλίδες ή σύννεφα. Μας θυμίζουν έναν τροχό ή μια μπάλα που αναπηδά. Δεν έχουν αιχμηρά άκρα, γεγονός που τα κάνει να φαίνονται φιλικά.
Όλα αυτά τους προσδίδουν μια χαρούμενη, σχεδόν άτακτη προσωπικότητα, και βρίσκονται συνήθως σε σχέδια που απευθύνονται σε παιδιά.
Παρ ‘όλα αυτά, οι κύκλοι δεν είναι όλοι ανώριμοι. Το γεγονός ότι δεν έχουν αρχή ή τέλος τους οδηγεί να συνδέονται με υψηλές έννοιες όπως η αιωνιότητα ή οι επαναλαμβανόμενοι κύκλοι, όπως στην ανατολή και τη δύση του ήλιου.

Η έννοια των κύκλων

• Ελαφρότητα
• Ευτυχία
• Απαλότητα
• Αθωότητα
• Κίνηση
• Άπειρο

Τρίγωνα

Παρόλο που δεν είναι το μόνο σχήμα που περιέχει σημεία και γωνίες, υπάρχει κάτι που φαίνεται ιδιαίτερα αιχμηρό στις άκρες του τριγώνου.
Τα τρίγωνα θυμίζουν αιχμές δόρατος. Ως εκ τούτου, συνεπάγονται εγγενώς κίνδυνο.
Ταυτόχρονα, τα σημεία δείχνουν κυριολεκτικά, κι εμείς έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε τρίγωνα σε πλαίσια κατεύθυνσης, όπως πυξίδες ή χάρτες.
Ομοίως, πολλές αρχαίες τριγωνικές δομές όπως πυραμίδες, πιστεύεται ότι έχουν κτιστεί με την έννοια του προσανατολισμού προς τον ουρανό.
Αυτό μπορεί να δώσει στα τρίγωνα έναν αέρα θεϊκής καθοδήγησης, ανάλογα με το πλαίσιο.

Η έννοια των τριγώνων

• Οξύτητα
• Κίνδυνος
• Οδηγία
• Θειότητα
• Ισορροπία

Η έννοια των οργανικών σχημάτων

Τα οργανικά σχήματα μοιράζονται πολλές ιδιότητες με κύκλους, καθώς τείνουν να χαρακτηρίζονται από καμπύλες γραμμές.
Με αυτόν τον τρόπο, επικοινωνούν για την ελαφρότητα και την ευημερία, ενισχύοντας το γεγονός ότι σχετίζονται με τη φύση. Αλλά καθώς τα οργανικά σχήματα δεν είναι γεωμετρικά, τείνουν να εκλαμβάνονται λιγότερο σταθερά από τους κύκλους.
Συχνά φαίνονται ανοργάνωτα και απρογραμμάτιστα (σε αντίθεση με τη μαθηματική ακρίβεια των γεωμετρικών σχημάτων), γεγονός που τους δίνει τόσο ένα αίσθημα ελευθερίας όσο και ευθραυστότητας.
Καθώς συνήθως δεν είναι συμμετρικά, δημιουργούν την εντύπωση ότι μπορούν εύκολα να ανατραπούν.

Τα χαρακτηριστικά των οργανικών σχημάτων

• Ελευθερία
• Φύση
• Ροή
• Λεπτότητα
• Αδυναμία πρόβλεψης

Τα Αφηρημένα σχήματα

Καθώς τα αφηρημένα σχήματα βασίζονται συνήθως σε συμβολισμούς ή αναφορές που βασίζονται σε εξωτερικές γνώσεις, η σημασία τους μπορεί να ποικίλει σημαντικά ανάλογα με το συγκεκριμένο σχήμα και πλαίσιο.
Για παράδειγμα, σε ορισμένους πολιτισμούς ένας σταυρός μπορεί να αντιπροσωπεύει τις τέσσερις εποχές, και σε άλλους είναι μια θρησκευτική συμβολική αναφορά στη σταύρωση.  Με μία ανάλογη κοινή πολιτιστική αντίληψη, η σημασία των συγκεκριμένων σχημάτων μπορεί να διαφοροποιείται.

Η ψυχολογία που μπορεί να προκληθεί βάσει ενός σχήματος λειτουργεί υποσυνείδητα.
Οι άνθρωποι συνήθως, δεν δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στα σχήματα αλλά υποσυνείδητα σκέφτονται λέξεις όπως “σταθερό” ή “δυναμικό”. Και φυσικά αυτό, αφορά περισσότερο την ανεξιχνίαστη αίσθηση που δημιουργούν τα σχήματα.
Έχοντας αυτό κατά νου, μην υποθέσετε ότι πρέπει να είστε πολύ κυριολεκτικοί στην επιλογή κατασκευής του σχήματός σας.
Όσο τα στοιχεία του σχεδιασμού σας προτείνουν φόρμες, έστω και χαλαρά, θα μεταφέρουν το μήνυμα.
Επιπλέον, μια χαλαρή προσέγγιση θα κρατήσει τα μεμονωμένα σχήματα από το να αποσπούν την προσοχή από τη συνολική σύνθεση σας.
Κατά μήκος των ίδιων γραμμών, δεν είναι πάντα απαραίτητο να χρησιμοποιήσετε το πλήρες σχήμα.
Κι ας μην ξεχνάμε ότι μερικά σχήματα όπως οι ημικύκλια ή τα σημεία των τριγώνων συχνά εξακολουθούν να μεταφέρουν τα συναφή χαρακτηριστικά του συνόλου.